Voor professionals: signaleren en handelen bij alcoholgebruik

Online interventies kunnen helpend zijn voor mensen die op eigen initiatief willen stoppen met problematisch alcoholgebruik. Maar soms is een extra steuntje in de rug fijn. Dit kan de kans op succes vergroten.

Met behulp van een Begeleide (Zelfhulp) interventie kan jij jouw cliënt of patiënt helpen om zijn of haar alcoholgebruik te veranderen. Een Begeleide zelfhulp is een instrument voor POH-GGZ om in te kunnen zetten bij cliënten met overmatig alcoholgebruik.

Samen werken aan herstel
Je maakt samen een account of programma aan. De patiënt bepaalt het doel, maakt zelfstandig online opdrachten en registreert het gebruik. De POH-ggz of hulpverlener kan meekijken en biedt afspraken aan ter ondersteuning. Zo blijf je met je cliënt in gesprek over het beloop en effect. Ook is er vaak een mogelijkheid om via het programma tussentijds contact te hebben.

Kijk voor meer informatie en handige gesprekstips ook eens op www.pohverslaving.nl en www.alcoholbespreken.nl  

Begeleide zelfhulp Alcohol

Jellinek biedt via www.zelfhulpbegeleid.nl een begeleide online zelfhulpmodule voor alcohol, waarbij een deelnemer zelfstandig aan de slag kan met huiswerkopdrachten gekoppeld aan begeleiding vanuit de praktijkondersteuner bij de huisarts. Deze kan onderdelen van de module inzien en de voortgang bespreken tijdens afspraken.

Brijder biedt via Alcoholondercontrole.nl hulp aan mensen die anoniem hun alcoholgebruik willen veranderen en daar wat begeleiding bij willen. De begeleiding gaat via een berichtenscherm door een behandelaar van Brijder. De hulp is bedoeld voor mensen voor wie de drempel naar de huisarts nog te hoog is.  

Moti-55

Moti-55 is een individueel 4-gesprekkentraject voor mensen vanaf 55 jaar die kritisch willen kijken naar het eigen alcoholgebruik of daarmee willen minderen. De interventie kan begeleid worden door een preventiedeskundige van de verslavingszorg of vanuit een POH-GGZ.

Minddistrict

Instellingen die een overeenkomst met Minddistrict hebben, kunnen de module Blij Alcoholvrij of Stap voor stap minder drinken aanbieden. Deze module is te gebruiken als zelfhulp of met begeleiding. Bijvoorbeeld bij POH-ggz of zelfstandig via een wijkplatform. De module Problemen met alcohol is voor specialistische GGZ of basis GGZ. Dagboek alcohol is een app om gebruik bij te houden.

NewHealth

Minder drinken is een app en een online module, oorspronkelijk ontwikkeld door Trimbos-instituut. MinderDrinken is voor volwassenen die anoniem het alcoholgebruik willen minderen en daar begeleiding bij willen, maar die nog niet naar de huisarts willen. De module is voor iedereen vrij toegankelijk. 
Huisartsen of organisaties die een overeenkomst met NewHealth hebben, kunnen gebruik maken van verschillende modules. Zowel zelfhulp als begeleid. 

Therapieland

Therapieland wordt gebruikt door Praktijkondersteuners bij huisartsen, zelfstandig psychologen, wijkteams en bedrijven. Er zijn modules die gebruik maken van virtual reality. Er is een online zelfhulpmodule voor mensen die hun alcoholgebruik willen veranderen: Alcohol onder Controle. Alcohol onder controle is zelfstandig of met begeleiding vanuit de huisartsenpraktijk of het ziekenhuis te doen. Het is mogelijk om als zelfhulp te starten en later alsnog een hulpverlener bij te schakelen. Als die hulpverlener geen contract heeft met Therapieland, is er toch begeleiding mogelijk via een gratis meeleesaccount.

IPPZ/Karify

De module To drink or not to drink kan worden ingezet bij jongeren vanaf 16 jaar die problemen met alcoholgebruik ervaren. Er is ook een zelfhulpmodule voor volwassenen: Minderen met alcohol. 
Karify gaat een contract aan met een organisatie zoals een ggz-instelling of huisarts. Als je daar in behandeling bent, krijg je toegang tot de modules van Karify en tot hun bibliotheek met meer informatie, filmpjes en links naar interessante websites. Een individu kan niet zelf een account aanmaken bij Karify, maar wel via behandeling bij POH of Specialistische- en Basis-ggz-instellingen. Een hulpverlener die betrokken is, kan feedback geven. 

Meer informatie over toetsing van de interventies op AllesOverDrinken vind je bij De interventies.

De zelftest voor alcoholgebruik op Alles over drinken is ontwikkeld door Verslavingskunde Nederland in het kader van het Nationaal Preventieakkoord, onderwerp problematisch alcoholgebruik. Onder de vlag van het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek.

De test bestaat uit de Audit-vragenlijst. De Audit is ontworpen door de World Health Organization (WHO) om personen met riskante en schadelijke patronen van alcoholgebruik te identificeren. De Audit bestaat uit 10 vragen. De Audit-C kan helpen om personen te identificeren die (beginnende) alcoholproblematiek hebben of probleemdrinker zijn. De uitslag op de Audit kan zijn: er is geen of laag risico, er is risicovol drinkgedrag of er is waarschijnlijk sprake van probleemdrinken/ verslaving.

De Audit-C vraagt echter alleen naar aantallen. Om deze reden is de zelftest aangevuld met vragen die de persoonlijke situatie in kaart brengen en over de functie van het gebruik. Hierdoor kan beter advies op maat gegeven worden.

Verslaving is een ernstige ziekte, die voor forse problemen zorgt. Dit kan zo erg zijn dat mensen hun leven niet meer op orde hebben, met individuele problemen en maatschappelijke schade tot gevolg.

Landelijke expertisenetwerk
Verslavingskunde Nederland is een landelijk expertisenetwerk waarin verslavingszorginstellingen, cliëntenvertegenwoordigers en kenniscentra samenwerken om preventie, behandeling, herstel en reclassering te ontwikkelen en verbeteren.

We werken samen aan onze ambitie: minder mensen raken verslaafd, en minder mensen komen in de problemen door verslaving, problematisch middelengebruik en/of risicovol gedrag dat kan leiden tot verslaving.

Doelen:

• Kennis, kunde en zorg op het gebied van verslaving zijn voor iedereen toegankelijk.
  
  
• We werken aan destigmatisering en sociale inclusie, zodat mensen met een verslaving hun krachten en mogelijkheden kunnen hervinden en benutten.
  
  
• Goed opgeleide professionals komen samen met de cliënt tot een passende behandeling, waarbij ‘passend’ betekent: kosteneffectief, context- en evidence-based.
  
  
• Professionals werken met professionele standaarden en richtlijnen.

Het SVA staat voor een samenleving waar problematisch alcoholgebruik zo veel mogelijk wordt voorkomen – en als er toch sprake van is, tijdig wordt (h)erkend en behandeld. Het SVA draagt daaraan bij door ervoor te zorgen dat mensen met (risico op) problematisch alcoholgebruik sneller worden herkend en effectieve ondersteuning krijgen.

Hoe?
Door te stimuleren dat mensen zelf onderkennen dat zij problemen hebben met hun alcoholgebruik en hulp zoeken. En door de hulpverlening toegankelijker en effectiever te maken. De aandacht gaat vooral uit naar:

• het wegnemen van drempels tot hulpverlening
• het agenderen van het belang van vroegsignalering bij professionals, vrijwilligers en naasten
• het faciliteren van deze groepen, zodat zij adequaat signaleren en hulp bieden of doorverwijzen

Website
Op de website van het SVA vinden professionals tips om problematisch alcoholgebruik te herkennen en het gesprek aan te gaan. Daarnaast zijn er handige publicaties, handreikingen, werkwijzers en toolboxen te vinden.

Jeugdverslavingszorg Nederland is een landelijk netwerk, onderdeel van Verslavingskunde Nederland.

Het doel van Jeugdverslavingszorg Nederland: meer jongeren zo vroeg mogelijk helpen, en verslaving voorkomen of behandelen.
Hoe?

• Door jongeren, ouders en naasten bewust te maken van de risico’s van middelenmisbruik en gedragsverslaving.
  
  
• En door jou en je collega’s in wijkteams, op scholen, en bij huisartspraktijken te informeren en te trainen, zodat problematisch middelengebruik eerder herkend wordt.

Op deze website wordt landelijke expertise gedeeld over jeugdverslavingszorg.
Er is specifieke aandacht voor risicogroepen: jongeren met een licht verstandelijke beperking, of met psychiatrische problematiek, en jongeren van wie de ouders verslaafd zijn (geweest) of psychiatrische problemen hebben (gehad).

In Nederland is alcoholgebruik onder volwassenen algemeen geaccepteerd. Alcoholgebruik is echter niet zonder risico. Alcoholgebruik gaat gepaard met een verhoogd risico op onder meer ongelukken, psychosociale problematiek, verslaving, kanker, cardiovasculaire ziekten en vroegtijdige sterfte.

Door mensen met een (beginnend) alcoholprobleem tijdig te herkennen en snel effectieve hulp te bieden kan problematisch alcoholgebruik voorkomen worden. Bovendien hebben mensen in een vroeg stadium de meeste kans om te herstellen. Het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) zet zich hiervoor in.

Bekijk voor veel nuttige informatie en toolkits voor professionals de website van het SVA: Herkenalcohoproblematiek.nl.

Het SVA is een activiteit vanuit het Nationaal Preventieakkoord problematisch alcoholgebruik

Het Nationaal Preventieakkoord vanuit de Rijksoverheid heeft het terugdringen van (overmatig) alcoholgebruik, roken en overgewicht als speerpunt genomen.

Maatschappelijke beweging
Met het Nationaal Preventieakkoord maken maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, fondsen, sportverenigingen en het kabinet samen een krachtig statement om een maatschappelijke beweging te starten die Nederland gezonder en vitaler maakt. Verslavingskunde Nederland doet mee met de deelakkoorden Roken en Alcohol. In het kader van deze onderwerpen is het project ‘Versterken van de preventie en vroegsignaleringsketen’ gestart.

Interventies alcohol
Het project ‘Versterken van de preventie en vroegsignalerings- en zorgketen’ ontwikkelt een samenhangend systeem van verschillende online en offline interventies voor drinkers, naasten en professionals. Belangrijk is dat zij weten wat ze kunnen doen en waar ze terecht kunnen, zodat overmatige drinkers gestimuleerd worden om na te denken over hun alcoholgebruik en passende hulp te zoeken om hun alcoholgebruik te veranderen. Deze interventies zijn terug te vinden op Allesoverdrinken.nl.