Nori Jorna is klinisch verloskundige in het Amsterdam UMC, locatie AMC. Ze werkt op een speciale polikliniek voor zwangeren die problemen hebben met alcohol, roken of drugs. Deze vrouwen krijgen niet alleen de gewone zwangerschapscontroles, maar ook advies en begeleiding om te stoppen met drinken. Ze zien bij elke zwangerschapscontrole dezelfde verloskundige, en hebben vaker een afspraak. Het zijn wat langere afspraken, waar de verloskundige op hun problematiek in kan gaan. Nori probeert dan ook echt een band op te bouwen met deze vrouwen. En als het nodig is schakelt ze collega’s in, zoals een maatschappelijk werker of psychiater.
Taboe
“Drinken is algemeen geaccepteerd in de maatschappij, en wordt tegelijkertijd het meest ontkend. Zelfs beste vriendinnen zullen elkaar niet vertellen dat ze bijvoorbeeld aan het begin van hun zwangerschap veel gedronken hebben,” vertelt Nori. “Het is een groot taboe, omdat de meesten wel weten dat je geen alcohol moet drinken als je zwanger bent. Als dat dan toch is gebeurd schamen mensen zich ontzettend.”
Eerst ontspannen, dan toch zwanger
Nori: “Veel vrouwen die zwanger willen worden stoppen eerst met voorbehoedsmiddelen. We zien wel, denken ze, ik ga vooral ontspannen. Samen op vakantie, genieten, drinken. Daarna blijken ze zwanger. Het merendeel van de vrouwen stopt meteen met drinken als ze dat ontdekken. Dat zijn niet de vrouwen die bij mij op het spreekuur komen. Maar sommige vrouwen maken zich dan zorgen: was dat nog wel op tijd? Die kunnen altijd advies inwinnen.
En er zijn vrouwen die niet kunnen stoppen. In de jaren zestig kregen zwangere vrouwen te horen dat af en toe een glaasje geen kwaad kon. Eén glas rode wijn zou zelfs goed zijn voor de doorbloeding. Inmiddels weten we dat alcohol schadelijk is voor je baby. Het dringende advies is dan ook: drink geen alcohol tijdens je zwangerschap. Neem het zekere voor het onzekere. Er is namelijk geen maat en grens aan te geven waarop alcohol schadelijk kan zijn.
Risico's
De risico’s van drinken tijdens je zwangerschap zijn niet mis: zo heb je meer kans op een miskraam, een te vroeg geboren of een te lichte baby. Ook kan alcohol schade geven aan de hersenen of organen van de baby. Hersenschade kunnen we niet met een echo opsporen. Veel kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom krijgen hun hele leven begeleiding, omdat ze psychische klachten, gedragsproblemen of moeite hebben met leren. Ook kunnen ze veel behoefte hebben aan structuur.”
Heb plezier, dans, zing, drink – maar zorg tegelijk voor goede anticonceptie
Nog geen dag genoten van zwangerschap
“Laatst had ik een gesprek met een stel met zorgen. Ze hadden flink gedronken op vakantie en de vrouw bleek bij terugkomst al 9 weken zwanger. Ze waren ontzettend verdrietig. De zorgen overheersten, en het schuldgevoel: als ons kind straks niet mee kan komen op school, zullen we altijd denken dat het door alcohol komt, zeiden ze. Ze hadden nog geen dag genoten van hun zwangerschap. Dit hadden ze zich heel anders voorgesteld. Dat vind ik dan zó jammer. Ik gun iedereen een fijne zwangerschap, van begin tot eind. En niet dat mensen worstelen met de vraag: gaat mijn kind last krijgen van het alcoholgebruik aan het begin van de zwangerschap? Die onzekerheid is verschrikkelijk.”
Het is maar een klein slokje
“Niet elke vrouw lukt het om te stoppen met drinken. Dat begrijp ik: als je een verslavingsprobleem hebt, moet je daar je hele leven aan werken. Er zijn vrouwen op mijn spreekuur die proberen te verdoezelen dat ze toch drinken. Of ze bagatelliseren het. ‘Het is niet zo erg’, zeggen ze dan. Of: ‘het is maar een klein slokje, ik ga er zeker mee stoppen’. Het is niet niks om zoiets op tafel te leggen. De samenleving veroordeelt je. Ik zwaai niet met het opgeheven vingertje, maar probeer deze vrouwen juist te helpen. De juiste zorg te geven. Ik zeg weleens tegen vrouwen: ik ga opkomen voor jouw ongeboren kind, omdat jij drinkt. Je baby kan je zelf niet vertellen: ‘ho, ik wil dit niet’.
Advies
Tijdens Amsterdam Dance Event fietste ik door de stad. Het is een geweldig feest, maar er wordt ook ongelooflijk veel gedronken en drugs gebruikt. Ik zag de aankondigingsborden en drommen mensen, en dacht: over een week of tien à twaalf heb ik weer een paar vrouwen aan de lijn die toen te veel hebben gedronken en nu merken dat ze zwanger zijn. Eigenlijk willen die vrouwen van mij horen dat het geen kwaad kan, maar die geruststelling kan ik ze niet geven. Tegen de festivalgangers wil ik zeggen: heb plezier, dans, zing, drink – maar zorg tegelijk voor goede anticonceptie.”
